Το μέλλον της ανθρώπινης εξέλιξης

(του Νίκου Ντούση, neadiastasi.blogspot.com)

Είναι δύσκολο έως αδύνατο να προβλέψει κάποιος το μέλλον της ανθρώπινης εξέλιξης καθώς αυτή επηρεάζεται από μια σειρά παράγοντες που ξεφεύγουν της σημερινής μας αντίληψης για τα πράγματα.

Όπως λέει και ο Maciej Henneberg, καθηγητής Ανθρωπολογίας και Συγκριτικής Ανατομίας, επικεφαλής του Τμήματος Anatomical Sciences της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αδελαΐδας, στην Αυστραλία: 

«Ο βασικός μηχανισμός της ανθρώπινης εξέλιξης είναι ένα σύνολο θετικών, αυτοενισχυόμενων αλληλοεπιδράσεων ανάμεσα στη βιολογική μας κληρονομιά, το φυσικό μας περιβάλλον, την τεχνολογία και την κοινωνική μας οργάνωση».

Κοιτάζοντας το μέλλον το μόνο που μπορεί κάποιος να πει είναι το τι είναι πιθανό να συμβεί και τι όχι. Τα σενάρια τα οποία «παίζουν» είναι δύο με όλες φυσικά τις ενδιάμεσες παραλλαγές τους.

Το πρώτο σενάριο –ή «μαύρο» σενάριο- λέει ότι θα είμαστε το πρώτο είδος που θα εξαφανιστεί …οικειοθελώς από προσώπου γης. Όπως άλλωστε αποδεικνύουν τα πρόσφατα γεγονότα με την τρομοκρατική επίθεση στη Νέα Υόρκη και τον Δεύτερο Αμερικανο-ιρακινό πόλεμο, διαθέτουμε όλες τις τεχνικές δυνατότητες και την ανοησία να το κάνουμε.

Σύμφωνα με το δεύτερο, σύντομα θα σπάσουμε τα όρια της μικρής γαλάζιας μπίλιας και θα επεκτείνουμε τον πολιτισμό μας στο διάστημα ωθούμενοι από τις ίδιες δυνάμεις που οδήγησαν τους μακρινούς προγόνους μας να κατακτήσουν νέες ηπείρους και να κατοικήσουν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης.

Η εξέλιξή μας, ως είδος, θα είναι ανάλογη με τα δύο αυτά σενάρια αλλά και με τις ενδιάμεσες παραλλαγές τους.

Σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες και μελλοντολόγους η εξέλιξη του Homo Sapiens θα «σπάσει» σε τρία κυρίως κλαδιά: το ένα θα είναι τα Ανθρωποειδή (Humanoids) που θα αποτελούν τη «φυσική» βιολογικά και μορφολογικά εξέλιξη του σημερινού ανθρώπου, το δεύτερο θα είναι οι Υβριδικοί Άνθρωποι (Cyborgs ή Hybridus) και το τρίτο θα είναι τα Ρομποτοειδή (Androids).

Ανθρωποειδή: Πτωχοί πλην όμως γνήσιοι

Εδώ μπορούμε να ξεχωρίσουμε τρία διαφορετικά υποείδη: τους Homo Optimus, μια «ελίτ» από «βέλτιστους» ανθρώπους μετά από κατάλληλη επεξεργασία του DNA τους, τους Homo Ludditus, αυτούς που είτε συνειδητά θα αντισταθούν και θα συγκρουστούν με τις εξελίξεις είτε δεν θα είναι αρκετά πλούσιοι ή ευνοημένοι ώστε να μπουν στην κλειστή κάστα των Homo Optimus και τέλος τους Extropians.

Οι Extropians θεωρητικά, έχουν κάνει ήδη την εμφάνισή τους από τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου Αιώνα. Πιστεύουν στην βιολογική, διανοητική και ψυχική βελτίωση του ανθρώπου αλλά και στην συνεργασία του με τις μηχανές και τα δίκτυα πληροφοριών ενώ το θεωρητικό τους οπλοστάσιο δανείζεται πολλές ιδέες από την αναρχική πολιτική θεωρία, το κίνημα των χίπις, την μετα-οικολογία, τον στρουκτουραλισμό, το punk κίνημα και τις πρακτικές των hackers. Με κύριους εκφραστές τον Hakim Bey, έναν αναρχικό, ποιητή και φιλόσοφο και τον Max More, πρόεδρο του Ινστιτούτου Extropy, οι extropians είναι αυτοί που προωθούν τη σχέση του κλάδου των Ανθρωποειδών με τους άλλους εξελικτικούς κλάδους του ανθρώπινου είδους.

Cyborgs: Ενωμένοι με τη Μηχανή

Ήδη από το 1995 έχουν δημιουργηθεί μικροτσίπ τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν σε συνδυασμό με ανθρώπινα νευρικά κύτταρα ενώ μια σειρά από «προσθετικούς» μηχανισμούς οι οποίοι θα μπορούν να εμφυτευτούν στο ανθρώπινο σώμα, αναπτύσσεται αυτή τη στιγμή στα μεγάλα επιστημονικά εργαστήρια. Η άμεση σύνδεση ανθρώπου με μηχανή είναι κάτι που θα πρέπει να το αναμένουμε πολύ σύντομα και τότε δεν θα είναι παράξενο το να συνδέεται, όχι πια το PC μας, αλλά ο ίδιος μας ο εγκέφαλος με το Internet ή με τη Βάση Δεδομένων ενός υπερυπολογιστή. Ίσως ακόμη οι υπολογιστές να γίνουν τόσο μικροί που να χωρούν μέσα στο ίδιο το σώμα μας. Ίσως να συμβούν και τα δύο, οι εσωτερικοί μας υπολογιστές και μαζί ο εγκέφαλος και άλλα όργανα του σώματός μας να συνδέονται με δίκτυα άλλων υπολογιστών και εγκεφάλων. Μέσα από αυτή τη σύνδεση βιολογικού ανθρώπου και μηχανής θα γεννηθεί ο κλάδος των Υβριδικών Ανθρώπων ή Cyborgs. Ανάμεσα τους θα μπορέσουμε να διακρίνουμε τα εξής υπο-είδη: τους Homo Cyberneticus οι οποίοι θα δεχτούν να ενσωματώσουν μηχανικά μέρη στο σώμα τους. Οι Homo Hybridus που πέρα από αυτό θα έχουν δεχτεί ή θα είναι προϊόντα επέμβασης και στον γενετικό τους κώδικα. Κάτι δηλαδή σαν «πάντρεμα» του Homo Optimus με τον Homo Cyberneticus.

Tόσο ο Homo Optimus (“ωραίος, υγιείς, αθληταράς, αλλά βλάκας!») όσο και ο Homo Cyberneticus και ο Homo Hybridus (“έξυπνοι αλλά με πολλά καλώδια και βίσματα!») δεν μπορούν παρά να είναι μεταβατικά είδη που πολύ σύντομα θα δώσουν τη θέση τους σε άλλα. Κι αυτό για έναν, κυρίως, λόγο: είναι όλοι τους θνητοί. Εγκλωβισμένοι σε ένα σώμα με ημερομηνία λήξης δεν έχουν τη δυνατότητα να αντέξουν ένα περιβάλλον που θα γίνεται όλο και πιο εχθρικό, ειδικά αν εκστρατεύσουν στο διάστημα αλλά κι έναν ανταγωνισμό από άλλα ανθεκτικότερα είδη ζωής. Όπως ο Homo Machinus.

Καθώς το ανθρώπινο μυαλό θα εισχωρεί και ταυτόχρονα θα ενισχύεται από τις μηχανές, ο άνθρωπος θα θέλει να απαλλαγεί από το αναλώσιμο σώμα του. Στην αρχή θα αντικαταστήσει μεγάλα μέρη όπως τα άκρα του και τα πιο ευαίσθητα όργανά του. Αργότερα θα τοποθετήσει τον εγκέφαλό του μέσα σε μια υπερσύγχρονη μηχανή η οποία θα του δίνει τεράστιες δυνατότητες, όπως π.χ. να πετάει ή να αντέχει στα βάθη των ωκεανών. Και τέλος θα αντιγράψει τον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλός του σε ένα ολοκληρωμένο λειτουργικό πρόγραμμα κερδίζοντας στην ουσία την αθανασία αλλά ίσως χάνοντας για πάντα την ψυχή του.

Robots: οι νέοι Τιτάνες

Είναι τα παιδιά του Ανθρώπου με τη Μηχανή. Οι νέοι Τιτάνες. Τα Robot είναι η τεχνολογική εξέλιξη των σημερινών υπολογιστών, εξολοκλήρου συνθετικά, πλήρως αυτόνομα και από πλευράς κίνησης αλλά και ενέργειας. Στην αρχή χοντροκομμένα, όπως άλλωστε ήσαν και οι πρώτοι υπολογιστές, στη συνέχεια θα πάρουν πιο εκλεπτυσμένες μορφές. Ανάλογα με την προέλευση και την χρήση τους θα χωρίζονται και αυτά σε διαφορετικές υποκατηγορίες. Η Επιστημονική Φαντασία και ο Κινηματογράφος μας έχουν προετοιμάσει για ένα πλήθος διαφορετικών ειδών. Από το κλασσικό ρομποτάκι του «Πόλεμου των Άστρων» (Robotus Primus), μέχρι το τερατώδες ρομπότ του Εξολοθρευτή και τα υπέροχα ανδροειδή του Blade Runner.

Αυτά τα τελευταία θα είναι και η κυρίαρχη κατηγορία του είδους των Robot. Κατ’ εικόνα και ομοίωση του ανθρώπου αλλά με απίστευτες δυνατότητες επεξεργασίας και αποθήκευσης δεδομένων συνδυασμένες με ένα πανίσχυρο εξοπλισμό, άτρωτα, αθάνατα και με την επιπλέον δυνατότητα να παίρνουν αποφάσεις, τα Androids μπορεί, για ένα έστω διάστημα, να κυριαρχήσουν στον πλανήτη. Μπορεί και για πάντα.

Η εμφάνιση νέων ειδών θα δημιουργήσει εντάσεις κι αυτές με τη σειρά τους θα οδηγήσουν σε συγκρούσεις. Όλα αυτά τα νέα είδη που περιγράψαμε δεν θα είναι εύκολο να συμβιώσουν ειρηνικά. Ο Homo Ludditus για παράδειγμα θα αντισταθεί με νύχια και με δόντια υπέρ της καθαρότητας τους ανθρώπινου είδους. Έχουμε πάρει μια ιδέα και πάλι από τον κινηματογράφο και ιδιαίτερα από τον Εξολοθρευτή και το Forbin Project. Εκεί όμως οι ταινίες είχαν happy (για τον Homo Ludditus) end. Πράγμα που είναι αμφίβολο αν θα συμβεί και στην πραγματικότητα.

Και μετά τι;

Θα υπάρξει «μετά»;
Πάντα υπάρχει «μετά». Όπως είπαμε και στην αρχή τα σενάρια είναι δύο.
Οι απαισιόδοξοι πιστεύουν ότι ενώ τον πρώτο καιρό η ζωή μας θα βελτιωθεί καθώς οι μηχανές θα κάνουν τις περισσότερες πρακτικές, καθημερινές δουλειές, λίγο αργότερα η οικονομία, οι διαδικασίες και τα μέσα παραγωγής, η ιδιοκτησία, θα δεχτούν φοβερά χτυπήματα. Ο φόβος ότι μπορεί να χάσουμε τον έλεγχο της κοινωνικής και προσωπικής μας ζωής θα επικρατήσει. Ένας στην αρχή ακήρυχτος και αργότερα ανοιχτός πόλεμος θα ξεσπάσει. Στο τέλος οι άνθρωποι δεν θα καταφέρουν να ανταγωνιστούν τις μηχανές και την τεχνολογία και θα υποχωρήσουν, θα γίνουν σκλάβοι τους, ζωντανές αποθήκες ιστών και κυττάρων και στο τέλος θα εξαφανιστούν.

Αντίθετα οι πιο αισιόδοξοι ερευνητές, μελλοντολόγοι και οραματιστές υποστηρίζουν ότι η ένωση εγκεφάλου και υπολογιστή θα κάνει να ξεδιπλωθούν οι τεράστιες δυνατότητες του ανθρώπινου νου. Φαινόμενα που ακόμη και σήμερα ονομάζουμε «παραψυχολογικά» όπως η τηλεπάθεια και η τηλεκίνηση θα γίνουν κοινός τόπος για όλους. Οι άνθρωποι θα αναπτύξουν νέους τρόπους να επικοινωνούν με τους συνανθρώπους τους, τις μηχανές και ίσως με άλλες μορφές ζωής μέσα από πνευματικούς δρόμους και μονοπάτια. Παρόμοια που σύμφωνα με τους μύθους είχαν ανακαλύψει πολιτισμοί όπως αυτός της Ατλαντίδας, των Ίνκας και των Μάγιας. Χωρίς να καταργηθεί η ατομικότητα, θα αποκτήσουμε μια υπερ-συνειδητότητα που θα ενωθεί με την ενέργεια του σύμπαντος. Η αθανασία, ατομική και συλλογική, θα είναι το επόμενο βήμα κι ο θάνατος μια ανάμνηση του πρωτόγονου παρελθόντος μας.